بررسی ساختار روایی در مرزبان نامه

روایت‌شناسی از مباحث مورد توجه در سبک‌شناسی است که با رویکرد افرادی مثل؛ تزوتان تودوروف[1]، ولادیمیر پراپ[2]، شلومیت ریمون-کنان[3]، رولان بارت[4]و مایکل جی تولان[5]که در این حوزه صاحب نظر هستند، گسترش پیدا کرده است. بررسی ساختار روایی در حکایات تمثیلی که به نثر فنی و مصنوع نوشته شده‌اند، موضوعی است که در این مقاله بدان پرداخته شده است. سبک حکایت‌های تمثیلی قرن ششم که  با صنایع بدیعی و توصیفات متنی متوالی درگیر است، ظاهراً از ساخت و عناصر روایی داستان­های جدید بهره‌مند نیست، اما در نثر مرزبان نامه سعدالدین وراوینی نشانه‌هایی از اصول استادانه داستان‌نویسی را می‌توان پیگیری کرد.این حکایت­ها با توالی از پیش انتخاب‌شده و غیر تصادفی رخدادها، نوشته شده‌اند. در این نثر غلبه بارخدادهای واسطه و توالی‌های علی است. با بررسی ساختار روایی وریخت‌شناسی حکایات در لایه‌های درونی و ژرف‌ساخت آنها می‌توان به این نتیجه رسید که در این متون شخصیت­ها و مضامین خاص ومکرری مورد توجه نویسنده است. راوی که اغلب متفاوت داستانی[6]است، در نقل حکایات، ازکانونی‌گر نوع دوم (درونی) و سوم(ذهنی)استفاده می‌کند. هم­چنین سه سطح داستانی دراین کتاب دیده  می­شود. [1]TzvetanTodorov [2]Vladimir Propp [3]ShlomithRimmon-Kenan [4]Roland Barthes [5]Micheal j Toolan [6] heterodiegetic narrator